खेलकुद तथा समाज कल्याण मन्त्रालय

जनकपुरधाम पूर्व ऐतिहासिक मैथिली सभ्यताको केन्द्रविन्दुको रूपमा रहेको छ। तपस्वीहरू, पण्डितहरू र स्थानीय गीतहरूबाट प्राप्त विवरणले हालको जनकपुरधाम क्षेत्रको स्थापना १८औँ शताब्दीको प्रारम्भमा भएको देखाउँछ।तीर्थस्थलको रूपमा जनकपुरधामको सबैभन्दा प्रारम्भिक वर्णन सन् १८०५ मा गरिएको थियो। यसअघि कुनै प्राचीन सहरको उपस्थितिको पुरातात्विक प्रमाण फेला परेको छैन। राजा जनकको दरबार विदेह राज्यको राजधानी मानिएको प्राचीन जनकपुरधाममा रहेको मानिन्छ। रामायणका अनुसार जनकले खेतमा हलो जोत्ने क्रममा एक बालिकालाई भेट्टाए जसलाई सीता नामकरण गरेर उनलाई आफ्नो छोरीको रूपमा हुर्काएका थिए। सीता ठूली भएपछि जनकले एक हजार वर्ष पहिले जनकपुरधाम नजिकै छोडेको शिवको धनुष उठाउन सक्ने जो कोहीसँग सीताको विवाह गर्ने प्रस्ताव राखेपछि विभिन्न राज्यका राजकुमारहरूले सो धनुष उठाउने प्रयास गरे तर अयोध्याका राजकुमार रामले मात्र धनुष उठाउन सफल भएका थिए। मिथिला क्षेत्रका पुरानो गीत अनुसार यो धनुष जनकपुरधामको उत्तरपूर्वमा भेटिएको थियो।

नेपालको संविधान, २०७२ ले परिकल्पना गरे बमोजिम नेपालले पूर्ण संघीयताको ढाँचा अवलम्बन गरि संविधानको धारा ५६ बमोजिम ३ तहका सरकार गठन हुने व्यवस्था गरेको छ । केन्द्रमा संघीय सरकार, ७ वटा प्रदेश सरकार र ७५३ वटा स्थानीय तहका स्थानीय सरकारको व्यवस्था गरि सो को अधिकार, कर्त्तव्य र कार्य पद्धतिको समेत व्यवस्था नेपालको संविधान, २०७२ मा उल्लेख भएको छ ।

मधेश प्रदेश सरकार (कार्यविभाजन) नियमावली, २०८० अनुसार यस मन्त्रालयले गर्ने कार्यहरुको छोटकरी विवरण- खेलकुद सम्वन्धी प्रादेशिक नीति, कानून तथा मापदण्ड निर्धारण, कार्यान्वयन र नियमन, खेलकुद तथा खेलकुद पूर्वाधारको विकास र प्रवर्द्धन, खेलकुद प्रशासन र संघ संस्थाको समन्वय र नियमन, महिला अधिकार सम्वन्धी नेपालको संविधानमा भएका व्यवस्था, अन्तराष्ट्रिय सन्धि, सम्झौता र प्रतिवद्धताको कार्यान्वयन, निरोधात्मक र संरक्षणात्मक उपाय र पुनर्स्थापना, महिला सशक्तिकरण तथा लैङ्गिक समानता सम्वन्धी अध्ययन, अनुसन्धान, बाल बालिकाको हकहित संरक्षण सम्वन्धी प्रादेशिक नीति, कानून, मापदण्ड तथा योजना तर्जुमा, कार्यान्वयन, अध्ययन, अनुसन्धान र नियमन, प्रदेशस्तरमा ज्येष्ठ नागरिक, अपाङ्गता भएका व्यक्ति, असहाय र अशक्त, बालबालिकाका र महिला सम्वन्धी कार्यहरुको अनुगमन तथा मुल्याङ्कन, समाज कल्याणका लागि धार्मिक तथा साँस्कृतिक समन्वय, सहयोग तथा सम्पदा व्यवस्थापन आदि।